Dingen die niet lekker lopen, communicatiestrubbelingen, onvriendelijke opmerkingen enzovoort, kunnen zich allemaal als stofdeeltjes in mijn binnenste verzamelen. Het lijkt soms wel alsof er een magneet in mij werkzaam is die allerlei (veelal negatief georiënteerde) informatie naar zich toetrekt. Hoe kan ik voorkomen dat negatieve prikkels de overhand krijgen en aan mij blijven kleven, waardoor ik de slaap niet meer kan vatten? En hoe komt het toch dat ik geneigd ben te letten op allerlei negatieve in plaats van positieve informatie? Ik vraag me af: is het krampachtig vasthouden aan allerlei indrukken eigenlijk wel nodig en bestaat er, wanneer we hier last van hebben, een manier om de magneet in ons binnenste om te polen? Of anders gezegd: is er een manier om op natuurlijke manier de energetische emmer te ledigen, precies zoals we een stofzuigerzak ook regelmatig vernieuwen?
Ons hart – het kwetsbaarste deel in ons lichaam, want zonder kloppend hart is er immers geen leven mogelijk – loopt voortdurend het risico geraakt te worden. Ieder minste of geringste signaal van vijandigheid (ook al is het maar een onvriendelijk woord) kan het verdedigingsmechanisme op scherp zetten. Iedere aanval gericht op het hart, ook al is het misschien niet letterlijk een scherp voorwerp dat ons probeert te raken, kan immers onze kop kosten. Geen wonder dat we geprogrammeerd zijn om op onze hoede te zijn. Denk eens aan al die oorlogen en moorden die er in het verleden waren en die ook vandaag nog plaatsvinden. De mensheid heeft geleerd de signalen van harteloosheid serieus te nemen. Het besef van onze nietigheid zit in ons systeem verweven. We zouden kunnen zeggen dat angst de drijvende kracht is achter het in werking treden van de energetische stofzuiger en bijgevolg deel uitmaakt van ons verdedigingsmechanisme. Immers: hoe groter de angst, hoe groter onze alertheid. Alleen al de gedachte dat iemand boos kan worden, is voor sommigen al voldoende om de innerlijke filter in werking te zetten. Elke prikkel die ook maar een beetje in de richting wijst van nakend gevaar kan ons alarmeren. Je zou overigens ter verdediging kunnen aanvoeren dat je goed bezig bent wanneer je emotioneel betrokken bent en in het bezit bent van een groot inlevingsvermogen. Hoe kan het richten van je aandacht op je omgeving immers verkeerd zijn? Echter, je schenkt de ander niet oprecht uit liefde aandacht wanneer je bang bent om gekwetst te worden. In dergelijk geval zet je je zogenaamde emotionele betrokkenheid in als middel om je te wapenen tegen angst.
Onze verre voorouders dienden zichzelf te beschermen. Ze moesten zich zien te redden in tijden van voedselschaarste, meebewegen met de grillen van de natuur, wedijveren met soortgenoten en uitwijken voor gevaar. De mens leerde vechten en vluchten vanuit zelfbehoud. Onze overlevingskansen met onze verwarmde huizen en overvolle supermarkten zijn in dit deel van de wereld echter drastisch groter geworden. Toch wordt het gedrag bij veel mensen nog steeds (bewust of onbewust) gestuurd door angst. Er zijn heel weinig mensen die volledig vrij en zorgeloos hun leven leiden. Hoeveel mensen worden er niet dagelijks gekwetst, gepest, gediscrimineerd of zijn het mikpunt van andermans frustraties? Hardheid en onbegrip kunnen ons treffen en ons hart loopt nog altijd het risico geraakt te worden, omdat het recht van de sterkste nog steeds geldt. Ook al hebben we een dak boven ons hoofd en ligt er eten in de koelkast, precies zoals onze voorouders kunnen we de wereld nog altijd als een bedreigende en onvriendelijke plek ervaren.
Zoals hierboven beschreven, maakt angst deel uit van ons beschermingsmechanisme. Tegelijkertijd kan angst ons belemmeren en beperken, ons innerlijk doen verstarren of verkrampen (bevriezen), en dit is helemaal niet iets dat ons altijd ten goede komt. Wanneer (vaak zonder dat we er erg in hebben) angst ons in de greep houdt en wij voortdurend allerlei prikkels uit de omgeving opvangen, kunnen onze lichaamsfuncties op den duur uit balans raken. Uit angst voor hartenleed kunnen we namelijk teveel gefocust zijn op het negatieve en teveel bezig zijn met mogelijke dreigende gebeurtenissen, terwijl dit niet altijd per se zo hoeft te zijn. Wanneer angst ons in de macht heeft terwijl er eigenlijk geen reden voor is, kan onze energetische filter verstopt raken, met het gevolg dat onze gedachtes alle kanten op vliegen, onze emoties oververhit raken en de spierspanning over het hele lichaam toeneemt. Enerzijds kost het voortdurend op onze hoede zijn ontzettend veel energie, en anderzijds vervuilen we ons energieveld wanneer we teveel aandacht besteden aan negatieve signalen en prikkels en het positieve rondom ons negeren.
Wanneer je ooit in een tropisch regenwoud bent geweest, waar de mens nog geen grip heeft op de natuur, is je mogelijk iets opgevallen. Binnen de ongerepte natuur van bijvoorbeeld een oerwoud heerst, ongeacht eventuele kwetterende vogels, krekels of andere geluiden, een geweldige rust. Er hangt een sfeer van vertrouwen en overgave. De emotie angst die ons in de bewoonde wereld zoveel geweld aan doet, schijnt in een natuurlijke omgeving, ondanks de dodelijke spinnen, slangen of de mogelijk aanwezige vleesetende planten, niet overheersend aanwezig te zijn. Integendeel, het is mijn ervaring dat je midden in de ongerepte natuur nog de pure kracht van het bestaan kunt ervaren. Daar heerst alleen het kloppend hart van het zijn, het gonzende gezoem van het hier en nu. Leven vanuit angst is wellicht niet zo heel natuurlijk als we mogelijk denken…
Angst komt voort uit de herinneringen aan gebeurtenissen die ons hartzeer hebben bezorgd. Sinds die gebeurtenis zijn we bang voor herhaling van de pijn, of erger: bang voor de dood. Soms zijn we zelfs zo bang dat we niet meer voluit durven te leven. Ik geloof echter dat er diep in ons hart een krachtig beschermingsmechanisme zit dat veel sterker is dan angst. Een mechanisme waar veel mensen misschien geen weet van hebben, omdat ze angstvallig het hart op slot houdt. We kunnen pas achter deze waarheid komen wanneer we de angst voor de negatieve kracht van de ander inruilen voor het geloof in de grootsheid van onszelf. Of anders gezegd: Waarom meer waarde hechten aan een eventuele aanval van de ander dan vertrouwen op de grootsheid van onze eigen (overlevings-)kracht?
*Dit artikel verscheen eerder ook in het tijdschrift Para-Astro.